شناسایی عوامل موثر بر تخلفات کارکنان شاغل در نظام اداری
چکیده
توجه به انسان در دنیای سازمان و مدیریت از دیرباز مورد نظر صاحب نظران بوده است، و آنچه به فراست در می یابیم اینست که انسان مهمترین عامل در حیات، رشد، بالندگی و مرگ سازمانها است. در واقع می توان گفت اساسی ترین اولویت هر سازمانی همانا ضرورت پاسخگویی به نیازهای اساسی کارکنان می باشد. چرا که دستیابی به اهداف سازمانی در گرو تأمین نیازهای منطقی و مشروع نیروی انسانی و دیگر عوامل سازمانی می باشد و صد البته در صورت عدم رفع این نیازها، زمینه تخلف، فساد، نابودی و مرگ هر سازمانی فراهم می گردد.
فلاسفه، دانشمندان و اندیشمندان بسیاری چون ماکیاولی، ابن خلدون، دانته، مونتسکیو به کرات به موضوع تخلفات و فساد پرداخته اند. متأسفانه بایستی گفت که معضل فساد و تخلف اداری، در بسیاری از کشورهای جهان رواج دارد و با وجود تصور اکثر مردم، فساد اداری فقط مختص کشورهای در حال توسعه نیست. در کشورهای روبه رشد، دولتها مسئولیت ها و وظایف گسترده ای بر عهده دارند، و دامنه فعالیتهای دولت به مراتب گسترده تر از کشورهای صنعتی است. این امر همراه با تفاوتهای موجود در نظام سیاسی، دو دلیل اصلی رواج بیشتر تخلفات اداری در کشورهای روبه رشد تلقی می شوند (حبیبی، 1375، 2).
در این باب کایدن معتقد است که تخلفات سازمانی و اداری در تمامی سیستم های سیاسی، دولتها و در همه سازمانهای تولید کننده کالا و ارائه دهنده خدمات عمومی یافت می شود و از لحاظ اهمیت و میزان شیوع متنوع است و همچنین مسئله تخلفات اداری در کلیه سطوح سازمانی یافت می شود و به اشکال مختلف و مبتنی بر الگوهای متفاوت دیده می شود، و البته این موضوع قابل اندازه گیری نبوده چرا که اغلب طبیعت نامعلوم و فتنه جویانه دارد(Caiden, 1997, 6). مقایسه موازین فرهنگی –اعتقادی با آنچه که امروز در مشاغل، حرف، ادارات، و سازمانها در جریان است، تأییدی بر این باور عمومی به شمار می آید که اخلاق حرفه ای یک روند رو به نزول را پیموده است.
هرچند تخلفات و کجروی های اداری حتی در کشورهای توسعه یافته نیز وجود دارد، با این وجود، بررسی حوادث و اتفاقات سالهای اخیر نشان می دهد که پدیده تخلف، فساد و کجروی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران که ساختارهای سست و آسیب پذیر دارند، به مراتب زیان بارتر است (عباس زادگان، 1383، 136).
همانگونه که می دانیم در این باب تعاریف و بررسیهای متنوع ارائه گردیده است، ولیکن آنچه که در تمامی این تعاریف مشخص است این می باشد که در تخلف و فساد نوعی احضار و تبعیض بدون هیچ گونه پاسخگویی وجود دارد. شاید ساده ترین تعریفی را که بتوانیم از تخلف و فساد اداری ذکر نمائیم این است که نوعی استفاده غیرقانونی از اختیارات اداری برای نفع شخصی است.
